- Ուսուցիչ,- մի անգամ հարցրեց աշակերտներից մեկը,- ինչի՞ համար են ստեղծվում խոչընդոտները, որոնք խանգարում են մեզ հասնել մեր նպատակին, շեղում են մեզ մեր ընտրած ուղուց, փորձում են ստիպել մեզ հանձնվել։
ԽՈՉԸՆԴՈՏՆԵՐԸ ԴԵՊԻ ՆՊԱՏԱԿ ՏԱՆՈՂ ՈՒՂՈՒ ՄԻ ՄԱՍՆ ԵՆ ԿԱԶՄՈՒՄ
ԼԱԲԻՐԻՆԹՈՍ
Մի օր ուսուցիչն իր աշակերտին տարավ լեռան ստորոտում տեղակայված այգի։ Այգում կար մի բարդ լաբիրինթոս՝ բարձր ու հարթ պատերով։ Լաբիրինթոսը տանիք չուներ, և վերջինիս ուղիներն լուսավորվում էին արևի լույսով։
ԼԱ՞Վ, ԹԵ ՎԱՏ
Մի մարդ անտառում գտավ վայրի ձիու և տարավ տուն:
ՄԻԵՎՆՈՒՅՆ ԱՌԻԹՈՎ
ՎԱԽԻ ՄԱՍԻՆ
Մի մարդ կար, որը վախենում էր ամեն ինչից։ Նա վախենում էր մթությունից, սարդերից, չար մարդկանցից։ Շուտով իր վախի պատճառով ընդհանրապես դադարեց տնից դուրս գալ։ Մի օր իր տան կողքով անցնող մի ճանապարհորդի տեսավ: Նա վերջինիս ներս թողեց գիշերելու և պատմեց իր դժբախտության մասին։ Ճամփորդը նրան ասաց.
ԱՆՀԱՆԳԻՍՏ ՍԵՐՈՒՆԴԸ հեղինակ՝ ՋՈՆՈԹԱՆ ՀԱՅԴ՝
Նկատել ե՞ք երբևէ երեխաների և դեռահասների շրջանում անհանգստության և հոգեկան առողջության խնդիրներ։ Միգուցե դուք ծնող եք, ուսուցիչ կամ մտահոգ մեծահասակ, որը տեսնում է, թե ինչ է տեղի ունենում։ Մի կարևոր բան կա, որ պետք է հասկանալ։ Առաջ եկող հոգեկան առողջական խնդիրները երիտասարդների շրջանում պարզապես անձնական խնդիրներից չեն առաջացել։
Դրանք նաև մեր հասարակությունում տեղի ունեցած փոփոխությունների պատճառով են ի հայտ եկել։ Անհանգիստ սերունդը գրքում, որը գրվել է Ջոնաթան Հայդի կողմից դիտարկում է, թե ինչպես է թվային աշխարհը կազմում այս ճգնաժամի մեծ մասը։ Հինվելով կատարված հետազոտությունների լայն շրջանակի և իրական պատմությունների վրա՝ գիրքը բացատրում է, թե ինչպես են ժամանակակից ծնողների գործելաոճը, կրթության փոփոխությունները և սոցիալական ցանցերի ազդեցությունը դարձնում երեխաներին ավելի անհանգիստ և ընկճված։ Դրանք նաև դառնում են ներկայիս երիտասարդության հնարավոր այլ մանկական հոգեկան խանգարումների պատճառը։
Հեղինակը ուզում է, որ մենք հասկանանք, որ այս խնդիրները մեր իսկ խնդիրներ են, որոնց հիման վրա մեզ շրջապատող աշխարհը ձևավորվում է։
ՋՈՆԱԹԱՆ ՀԱՅԴ
Ջոնաթան Հայդը Սթերնի Բիզնես դպրոցի և Նյու Յորք համալսարանի հարգված սոցիալական հոգեբան է և դասախոս։ Նա առաջատար փորձագետ է ժամանակակից աշխարհի մշակութային և սոցիալական միտումների հոգեբանական ազդեցությունների ըմբռնման ոլորտում։
Հայդը մի շարք բեսթսելերների հեղինակ է, որոնք մեծ ներգործություն են ունեցել հոգեբանության ոլորտի վրա։ Նրա գրքերից մեկը, որը կոչվում է Արդար միտքը, բացահայտում է մարդու պահվածքի և որոշումների կայացման բարոյական հիմքերը։ Նրա մտքերը, որոնք առնչվում են քաղաքականության և հասարակության բարոյական հիմքերին, առաջ են քաշել կարևոր քննարկումներ բևեռացման և կարեկցանքի ժամանակակից դատողողության վերաբերյալ։ Իր կողմից տարված աշխատանքների և իր մասնակցությամբ հանրային քննարկումների արդյունքում, Հայդը բարձրացրել է ներկայիս երիտասարդության մատահրավերների ըմբռնման խնդիրները՝ շեշտադրելով ծնողների գործելաոճի և կրթության հավասարակշռության անհրաժեշտությունը՝ կառուցելու ավելի առողջ հարթակներ երիտասարդների զարգացման համար։ Իր՝ Ամերիկյան մտքի կոդավորում գրքում Հայդն անդրադառնում է երիտասարդների շրջանում անհանգտության և ընկճախտի մակարդակի բարձրացմանը։
Հայդը նշում է, որ երեխաների մանկության ընթացքում անցումը խաղերից դեպի հեռախոսը հանդիսանում է ներկայումս վերջիններիս համար հոգեկան առողջական ճգնաժամերի խթան։
<<Մարդիկ ընկճախտ չեն ապրում, երբ սպառնալիքները միասին են հաղթահարում, նրանք ընկճախտ են ապրում, երբ զգում են մեկուսացված, միայնակ և անպետք>>։ Ջոնաթան Հայդ։
ԹՎԱՅԻՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ, ՀԵՌԱԽՈՍԱՀԵՆ ՄԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՀՈԳԵԿԱՆ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅՈՒՆ
Թվային աշխարհը փոխել է մանկությունը։ Երեխաները մեծանում են՝ գործածելով խելացի հեռախոսներ և սոցիալական ցանցեր։ Դրանք ունեն հսկայական ներգործություն, քանի որ առաջացնում են երեխաների մոտ հոգեկան առողջական խնդիրներ։ Տեսնելով կատարյալ կենսաձևեր սոցիալական մեդիայի հարթակներում երեխաները ունենում են անհանգստության և անապոհովության զգացումներ։ Հակում առաջացնող հավելվածները խախտում են նրանց քունը և նվազեցնում է նրանց՝ հասակակիցների հետ դեմ առ դեմ շփվելու ցանկությունը։ Թվային աշխարհը վերափոխել է մանկությունը։ Ծնողները և ուսուցիչները պետք է հասկանան այդ ներգործության ազդեցությունը և գտնեն հավասարակշռություն։ Խրախուսելով երեխաներին խաղալ դրսում և ստիպելով նրանց ժամանակ անցնացնել իրենց ընկերների հետ, վերջիններս կդառնան ավելի առողջ և երջանիկ։ Երբ երեխաները մի կողմ են դնում իրենց սարքավորումները և միասին զվարճալի խաղեր են կազմակերպում, դա բարելավում է վերջիններիս հոգեկան առողջությունը։
Սոցիալական հոգեբան Ջոնաթան Հայդը բացատրում է <<Թվային հեղափոխությունը հիմնովին վերափոխել է մանկությունը՝ խելացի հեռախոսների և սոցիալական ցանցային հարթակների զարգաման հետ մեկտեղ>>։ Ներկայումս երեխաները և դեռահասները մեծանում են մի աշխարհում, որտեղ սոցիալական շփումները և սեփական անձի գնահատականը կախված է էկրաններից։
Համաձայն Նյու Յորք Թայմսի՝ վաղ 2010թթ․ ավելի քիչ քան ամերիկացի դեռահասների 9 տոկոսն առնվազն ունեցել է մեկ ընճախտի դեպք նախորդ տարվա մեջ։ Մինչ 2022թ․ այդ թիվն աճել է՝ կոպիտ հաշվարկով հասնելով 20 տոկոսի։
Հայդը նաև ասում է, որ թվային ընկղմվածությունը հիմնովին փոխել է մանկությունը։ Ծնողներն ու ուսուցիչները պետք է հասկանան այս ներգործության ազդեցությունը և գտնեն ուղիներ՝ խրախուսելու երիտասարդներին հավասարակշիռ կերպով գործածել իրենց թվային սարքավորումները։ Մենք կարող ենք նպաստել երիտասարդության առողջ զարգացմանը՝ օգնելով երեխաներին ավելի շատ ժամանակ անցկացնել վիրտուալությունից դուրս՝ իրական կյանքում։
Այս փոքրիկ փոփոխությունները կարող են մեծ տարբերություն տալ և խթան հանդիսանալ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների առողջ կիրառման համար․
- սահմանափակեք էկրանի վրա աշխատելու ժամանակահատվածը և դա կատարեք ամեն օր,
- խրախուսեք դրսում խաղալը և մասնակցությունը սպորտում,
- կազմակերպեք տեխնիկայից զերծ ընտանեկան ընթրիքները,որոնց ընթցքում կխթանեք ընտանիքի անդամների միջև խոսակցությունները,
- ստեղծեք տեխնիկային զերծ գոտիներ տանը՝ դեմ առ դեմ շփումների համար,
- պլանավորեք ընտանեկան միջոցառումներ, որոնք չեն ընդգրկում թվային սարքավորումներ, ինչպիսիք են սեղանի խաղերը կամ միասին ճաշի պատրաստումը,
- դարձեք լավ օրինակ՝ սահմանափակելով ձեր կողմից սարքավորումների գործածումը։
ԾՆՈՂՆԵՐԻ ԳՈՐԾԵԼԱՈՃԸ ԱՆՀԱՆԳՍՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԻՔՈՒՄ
- բարձրացող անհանգստություն,
- խնդիրների լուծման հմտությունների ցածր մակարդակ,
- անկախ առաջնորդվելու ցածր մակարդակ։
- խրախուսել երեխաներին կայացնել որոշումներ, նույնիսկ երբ դրանք սխալ են՝ սովորելու գործընթացում նրանց մեջ ինքնավստահություն ներշնչելու համար,
- նշանակել տարիքին համահունչ պարտավորություններ՝ անկախության զգացումն ամրապնդելու համար,
- առաջարկել ուղեցույց, բայց ոչ լուծումներ՝ խնդիրների լուծման հմտություններ զարգացնեոլւ համար,
- գովել ջանքերն, բայց ոչ արդյունքները՝ խթանելու վերջիններիս մտքի և դիմակայունության աճը,
- ձևավորել խնդիրների լուծման հմտություններ՝ բերելով դրական օրինակ, որին երեխաները կարող են հետևել։
ԿՐԹԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԴԵՐԸ
- ներառել սթրեսի կառավարման, գիտակցության և հանգստի մեթոդների շուրջ դասընթացներ։ Դրանք կօգնեն երիտասարդներին զարգացնել իրենց՝ մարտահրավերներն արդյունավետ հաղթահարելու մարտավարություններ։
- Խորհրդատուների և հոգեկան առողջության գծով մասնագետների առկայությունը կրթական հաստատություններում հասանելի դարձնել։ Նրանք կարող են օգնել երեխաներին պայքարել անհանգստության, ընկճախտի և այլ խնդիրների դեմ։
- Առաջարկել ավելի շատ արվեստի, երգարվեստի, թատերական արվեստի, սպորտաձևերի և ֆիզկուլտուրայի դասընթացներ։ Թույլ տալ երիտասարդներին արտահայտվել, ակտիվ լինել և թեթևացնել վերջիններիս սթրեսային վիճակը ավելի առողջ մեթոդներով։
- Ստեղծել ավելի դրական կրթական մշակույթ, որտեղ երիտասարդները գնահատված և աջակցված կզգան և կկարողանան ընդմիջում վերցնել՝ հանգստի և լիցքաթափման համար։
- Ներգրավել ծնողներին և հանրության ավելի լայն շրջանակների՝ երիտասարդների հոգեկան առողջությանը նպաստելու նպատակով։
ՈՉ ՀԱՄԱԿԱՐԳՎԱԾ ԽԱՂԵՐԻ ԿԱՐԵՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
- ստեղծագործ մտքի զարգացման,
- խնդիրների լուծման հմտությունների և
- հուզական դիմակայունության համար։
- Դպրոցները ամեն օր՝ ընդմիջանը կարող են տրամադրել որոշ ժամանակ երեխաներին որոշելու, թե ինչ են վերջիններս ուզում անել, օրինակ՝ վազել, ցատկել կամ անկախ բացահայտումներ կատարել։
- Ծնողները կարող են թույլ տալ իրենց երեխաներին բակում խաղալ մենակով։ Նրանք պետք է ապահովեն նրանց լեգոներով, կերպարվեստի պիտույքներով և այլ նյութերով, որպեսզի վերջիններս խաղեր ստեղծեն։
ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՑԱՆՑԵՐԻ ՆԵՐԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ԻՆՔՆԱԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆԻ ՎՐԱ
- բացատրել սոցիալական ցանցերի ազդեցությունները,
- խթանել դրանց պատասխանատու գործածումը,
- քննարկել կիբեռբուլինգի գաղափարը և
- տրամադրել երեխաներին իրական կյանքի օրինակներ։
ՔՆԻ ԴԵՐԸ ՀՈԳԵԿԱՆ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ
- գիրք կարդալը,
- տաք լոգանք ընդունելը,
- քնելուց առաջ հանգստացնող վարժություններ կատարելը։
ԿԱՌՈՒՑԵԼՈՎ ԴԻՄԱԿԱՅՈՒՆՈՒԹՅՈՒՆ ՁԱԽՈՂՄԱՆ ՄԻՋՈՑՈՎ
ՀԱՆՐՈՒԹՅԱՆ ԱՋԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԵՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
- ուժեղացնել ընտանեկան կապերը,
- աջակցող հարաբերություններ կառուցել ընկերների, ուսուցիչների և այլ վստահելի մեծահասակների հետ:
- կապերի,
- մտադրված գործողությունների,
- փոխադարձ օգնության միջոցով աջակցության,
- ամոքիչ սոցիալական շրջանակների և համայնքի առողջապահական աշխատողների վրա:
- անցկացրեք որակյալ ժամանակ միասին ճաշաժամերի, զբոսանքների և զրույցների միջոցով: Այն օգնում է ապահովել անվտանգ և հաճելի միջավայր:
- Օգնեք երեխաներին ստեղծել աջակցող ընկերական շրջապատ: Սա ներառում է խաղաժամերի և խմբային ակտիվության կազմակերպում և աջակցություն իրենց հասարակական հետաքրքրություններին:
- Խրախուսեք նրանց մասնակցությունը դրական դերերի մոդելային ակտիվություններին, որոնք կարող են ընդգրկել մարզիչների և խաղավարների դերեր: Արդյունքում նրանք կարող են իրենք խորհուրդներ և աջակցություն առաջարկել մյուս երեխաներին։
- Մնացեք ներգրավված ձեր երեխայի կրթության մեջ և բաց շփում պահպանեք իրենց ուսուցիչների հետ: Սա կօգնի ապահովել երեխային առաջնորդությամբ և տալ նրան ապահովության զգացում:
- Ծնողները պետք է ներգրավված լինեն իրենց երեխաների դպրոցական առօրեային և վերջիններիս ակտիվության մեջ՝ ուժեղ հանրային ցանց ստեղծելու համար: Դպրոցները կարող են նաև խթանել ներառականությունն ու բարությունը՝ ապահովելով, որ բոլոր աշակերտներն իրենց գնահատված և հարգված են զգում։
- պահանջեք հոգեկան առողջության դասեր՝ սթրեսի կառավարում և հուզական աշարհի կարգավորում սովորեցնելու համար։
- Վստահ եղեք, որ դպրոցներն ունենան խորհրդատուներ և հոգեկան առողջության մասնագետներ, որոնք աջակցում են աշակերտներին։
- Տրամադրեք ֆինանսավորում դպրոցահեն հոգեկան առողջության ծրագրերի և ուսուցիչների վերապատրաստման համար։
- Սահմանեք քաղաքականություն, որով կսահմանափակեք ժամանակը, որը երեխաները կարող են ամեն օր անցկացնել սոցիալական ցանցերում։
- Երեխաներին սովորեցրեք թվային գրագիտություն՝ ինչպես անվտանգ և խելամիտ գործածել ինտերնետը, հայտնաբերել կեղծ լուրերը և գործ ունենալ ինտերնետային հարձակումների՝ կիբերբուլինգի հետ։
- Պահանջեք դպրոցներից առաջարկել սպորտային ծրագրեր և առողջ սնունդ՝ խթանելու երեխաների ֆիզիկական ակտիվությունը և լավ սնուցումը։
- Ներառեք ֆիզիկական ակտիվությունը և սնուցումը երեխայի առողջության ծրագրի մեջ։
- Տրամադրել ֆինանսավորում դպրոցներում և հանրության մեջ հոգեկան առողջության աջակցության համակարգերի համար։
- Կազմակերպեք հանրային առողջության քայլարշավներ՝ բարձրացնելու ոլորտում մարդկանց իրազեկության մակարդակը և վերացնելու հոգեկան առողջությանն առնչվող օգնություն ստանալու դեմ առկա կարծրատիպը:
ԱՍՏԾՈ ՎԱՃԱՌԱՍԵՂԱՆԻ ՄՈՏ
ՑԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՌԵԳԻՍՏՐ
-Բարև Ձեզ, ցանկությունների ռեգիստրը, լսում է, - ասաց ցանկությունների ռեգիստրի աշխատակիցը։
ԵՐՋԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆ
Հիսուն հոգուց բաղկացած խմբի յուրաքանչյուր անդամի դասախոսը հանձնարարեց գրել ցանկություն, գցել այն փուչիկի մեջ, փչել այն՝ նշելով նաև անունը։ Հետո փուչիկները հավաքեցին մի սենյակում և խնդրեցին գտնել իրենց փչած փուչիկները հինգ րոպեում:
ԿՆՈՋ ՄԱՍԻՆ
Մի մարդ գիշերեց հյուրատանը։ Սեփականատերը ձիուն կապելու սյուն չուներ։ Հյուրը իր հղի ձիուն կապեց տանտիրոջ սայլին և գնաց քնելու։ Գիշերը ձին քուռակ ծնեց։ Առավոտյան սեփականատերը դուրս եկավ բակ և տեսավ քուռակին։ Նա ուրախացավ և բարձրաձայնեց, որ իր սայլը քուռակ է ունեցել։ Հյուրը, տեսնելով քուռակին, ասաց, որ քուռակը ձիուն է։ Նրանք վիճեցին և որոշեցին գնալ դատավորի մոտ՝պարզելու, թե ով է ճիշտ։
Ո՞ՐՆ Է ԱՄԵՆԱՈՒԺԵՂԸ
Մինչ լուսաբացը Շապուր թագավորն, անկողնում պառկած, լսեց իր պահակախմբի անդամների ձայները, որոնք վիճում էին իրար մեջ։ - Աշխարհում ամենաուժեղն ի...
-
Մի աղքատ գյուղում տղա ծնվեց։ Նրա օրերը անցնում էին դատարկ և միապաղաղ գյուղի մնացած բնակիչների օրերի պես, որոնք գաղափար չունեին, թե ինչ ա...
-
Մեկ մարդ ուներ երեք ընկեր։ Առաջին երկուսին նա շատ էր սիրում ու հարգում, իսկ երրորդին վերաբերվում էր արհամարհանքով։ Մի օր թագավորի պա...
-
Բժիշկ Մարկը հայտնի մասնագետ էր ուռուցքաբանության ոլորտում: Մի օր նա պատրաստվում էր մասնակցել մեկ այլ քաղաքում տեղի ունեցող շատ կարևոր գի...