ՀԱՆՔԱՓՈՐՆ ՈՒ ԱԴԱՄԱՆԴԸ

Հուսահատությունը ամենածանր մեղքն է: երջանկությունը միշտ հետևում է նրան, ով կենսուրախ է,- ասում էր Ռաբբի Նաչմանը և պատմում մի պատմություն։

Մի հանքափորի կար, ով հազիվ էր ծայրը ծայրին հասցնում, քրտնաջան աշխատանքով վաստակում էր իր ապրուստը, սակայն երբեք չէր հուսահատվում։ Մի օր նա հանքի մեջ գտավ մի ադամանդ և ուրախացավ, որ իր ջանքերն վերջապես արդյունք տվեց։ Նա ադամանդը տարավ ոսկերչի մոտ։ Ոսկերիչն ադամանդը բարձր գնահատեց, սակայն ասաց, որ ինքն ադամանդը գնելու բավարար միջոցներ չունի, և միայն լոնդոնյան ոսկերիչները կարող են վճարել ադամանդի դիմաց անհրաժեշտ գումարը։ Հանքափորի մոտ ճանապարհորդության համար բավարար չափով գումար չգտնվեց, սակայն վերջինս կրկին հույսը չկորցրեց։ Առանց երկար- բարակ մտածելու՝ նա վաճառեց իր թշվառ ունեցվածքը, գնեց ճամփորդական պայուսակ ու համապատասխան հագուստ և գնաց նավահանգիստ, որպեսզի նավ նստի։ Պարզ դարձավ, որ տախտակամած անցնելու համար ևս պետք է վճարել, սակայն հանքափորն այլև փող չուներ։ Նույնիսկ այդ ժամանակ նա չհուսահատվեց, դրա փոխարեն նա նավապետին ցույց տվեց իր ադամանդը և ասաց, որ կվճարի նրան, երբ իրենք վերադառնան Լոնդոն։ Նավապետը հանքափորին, որպես հարուստ, տվեց նավի լավագույն սենյակը և հրամայեց մատուցել լավագույն ուտեստները։ Այսպիսով, հանքափորը նստում էր իր սենյակում, ուտում էր լավագույն ուտեստները և հիանում էր իր ադամանդով, որը և բարձրացնում էր վերջինիս տրամադրությունը։

Մի օր երբ նա քնած էր, հավաքարարը մտավ սենյակ, հավաքեց սեղանի սփռոցը և, այն թափահարելով, փշրանքների հետ ադամանդը լցրեց ծովը։ Հանքափորն արթնացավ և հասկացավ, որ ծուղակի մեջ է. գնում է Լոնդոն առանց փողի ու ադամանդի և նույնիսկ ուղեվարձի համար ոչինչ չունի վճարելու։ Նավապետը կարող է սպանել իրեն, եթե իմանա Ճշմարտութունը։ Բայց հանքափորն իրեն այնպես պահեց, կարծես՝ ոչինչ չի պատահել։ նա զվարթ ու կենսուրախ էր թվաց, արդյունքում նավապետը ոչ մի կասկած չունեցավ։

Մի օր նավապետը հանքափորն ասաց.

- Ես գնում եմ նավահանգիստներից մեկը՝ ցորեն գնելու, Լոնդոնում վաճառելու և մեծ շահույթ ստանալու նպատակով, բայց ես ուզում եմ խուսափել հարկերից։ Խնդրում եմ ինձ լավություն արա, որպեսզի ես ցորենը քո անունով գնեմ, դրա դիմաց ես քեզ լավ կվճարեմ:

Հանքափորը համաձայնվեց, և նավապետը արեց այնպես, ինչպես պայմանավորվել էին։ Սակայն, երբ նավը հասավ Լոնդոն, նավապետը հանկարծամահ եղավ։ Արդյունքում Հանքափորը ցորենի դիմաց շատ փող վաստակեց:

Տեսնու՞մ եք, - եզրափակում էր Ռաբբի Նաչմանը պատմությունը վերջացնելիս, որքան կարևոր է միշտ զվարթ և երջանիկ երևալը:

ԱՊԱԿԻՆ ԵՎ ՀԱՅԵԼԻՆ

- Հարգելի ռաբբի, ես չեմ հասկանում, թե ինչու են որոշ մարդիկ օգնող և հասնող, իսկ մյուսները բացի իրենցից ոչ ոքի չեն տեսնում, - հարցնում է այցելուն։

- Նայիր պատուհանից դուրս: Ի՞նչ ես տեսնում, - հարցնում է ռաբբին։

— Շուկա գնացող կնոջ՝ երեխայի ձեռքը բռնած..., - պատասխանում է այցելուն։

-Լավ։ Հիմա նայիր հայելու մեջ։ Ի՞նչ ես տեսնում այնտեղ, - հարցնում է կրկին ռաբբին։

- Դե, միայն ինքս ինձ, - պատասխանում է այցելուն։

- Ինչպես ապակին հայելուց և հայելին ապակուց տարբերվում են միայն մի փոքր արծաթով, նույն կերպ արհեստականորեն մարդկային սնափառությունը տարբերությունն է ստեղծում մարդկանց միջև, եղիր մի փոքր սնափառ և դու կտեսնես միայն ինքդ քեզ։

ԱՆՑՅԱԼ, ԱՊԱԳԱ, ՆԵՐԿԱ

Երեք իմաստուններ վիճաբանում էին, թե որն է մարդու համար կարևոր՝ անցյալը, ներկան, թե ապագան: Նրանցից մեկն ասաց.

- Ես այնպիսին եմ, ինչպիսին կամ իմ անցյալի շնորհիվ, քանի որ այն, ինչ գիտեմ, սովորել եմ անցյալում։ Ես հավատում եմ ինքս ինձ, որովհետև արել եմ այն ամենը, ինչ նախկինում ստանձնել եմ: Ինձ դուր են գալիս այն մարդիկ, որոնց հետ նախկինում ես ինձ լավ եմ զգացել կամ, երբ մարդիկ նման են վերջիններիս։ Ես հիմա նայում եմ ձեզ, տեսնում եմ ձեր ժպիտները և սպասում ձեր առարկություններին, քանի որ մեկ անգամ չէ, որ մենք վիճաբանում ենք, և արդեն գիտեմ, որ դուք սովոր չեք ինչ-որ բանի հետ համաձայնվել առանց առարկության։

- Հնարավոր չէ համաձայնվել քո մտքերի հետ,- պատասխանեց երկրորդ իմասստունը,- եթե դու ճիշտ լինեիր, ապա մարդը սարդի պես դատապարտված կլիներ օր օրի մնալ իր սովորությունների ցանցի մեջ: Մարդը կերտում է իր ապագան։ Կարևոր չէ, թե ինչ գիտեմ և ինչ եմ կարողանում անել հիմա, ես միշտ սովորում եմ այն, ինչ ինձ պետք է ապագայում: Իմ պատկերացումն այն մասին, թե ինչ եմ ուզում դառնալ երկու տարի հետո, շատ ավելի իրատեսական է, քան իմ հիշողությունը, թե ինչ էի ինձանից ներկայացնում երկու տարի առաջ, քանի որ իմ գործողություններն այժմ ուղղված են ոչ թե դեպի իմ անցյալը, այլ՝ իմ ապագան։ Ինձ դուր են գալիս մարդիկ, որոնք տարբերվում են նրանցից, ում նախկինում ճանաչել եմ: Եվ ինձ հետաքրքիր է զրուցել ձեր հետ, քանի որ ակնկալում եմ հետաքրքիր վիճաբանություն և մտքերի անսպասելի շրջադարձեր:

- Դուք անտեսում եք այն իրականությունը, - առարկեց երրորդ իմաստունը, - որ անցյալն ու ապագան գոյություն ունեն միայն մեր մտքերում: Անցյալն այլևս չկա։ Ապագա դեռ չենք կերտել։ Եվ անկախ նրանից, թե արդյոք հիշում ենք մեր անցյալը կամ երազում ենք ապագայի մասին, մենք գործում ենք միայն ներկայում։ Միայն ներկայում կարող ենք ինչ-որ բան փոխել մեր կյանքում․ մենք չենք կարող կառավարել ոչ մեր անցյալը, ոչ էլ մեր ապագան: Միայն ներկայում կարելի է երջանիկ լինել․ անցյալի հիշողությունները մեզ տխրեցնում են, իսկ ապագա երջանկության ակնկալիքը՝ անհանգստացնում է։

ԱՌԱԿ ՍՊԱՍԵԼԻՔՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Հայտնի նկարիչներից մեկը նկարեց մի կտավ և հրավիրեց բազմաթիվ լրագրողների, լուսանկարիչների և հայտնի մարդկանց՝ հանրությանն այն ներկայացնելու նպատակով։ Երբ ժամանակը եկավ, նկարիչը մի կողմ քաշեց նկարը ծածկող քաթանի կտորը, որին հաջորդեց ծափերի տեղատարափը։

Նկարում պատկերված էր Հիսուսի կերպարը, որը թեթևակի բախում էր տան դուռը։ Հիսուսը շատ իրական էր թվում։ Ականջը դռանը հենելով՝ նա կարծես ուզում էր լսել, թե արդյոք տան ներսում ինչ-որ մեկը ցանկանում է պատասխանել իրեն։

Բոլորը հիացած էին արվեստի գեղեցիկ աշխատանքով։ Մի հետաքրքրասեր այցելու նկարում սխալ գտավ․ նկարի մեջ դուռը կողպեք ու բռնակ չուներ։ Այցելուն դիմեց նկարչին․ 

- Բայց այս դուռը կարծես ներսից փակ է, բռնակ չունի, արդյո՞ք հնարավոր է այնտեղ մտնել։

- Ճիշտ եք, - պատասխանեց կտավի հեղինակը, - նկարում պատկերված է մարդու սրտի դուռը։ Այն կարող է բացվել միայն ներսից:

Բարոյախրատականը՝

Մենք բոլորս ակնկալում ենք, որ մեր կյանքը լի կլինի սիրով, ուրախությամբ, բարեգթությամբ, երջանկությամբ ու հաջողությամբ: Բայց որպեսզի դրանք հայտնվեն մեր կյանքում, մենք չենք կարող ձեռքերը ծալած նստել։ Մենք պետք է քայլեր ձեռնարկենք: Գոնե սկզբի համար բացենք մեր սրտի դուռը...

ՍՈԽԱԿԻ ԵՐԳԸ

Սեփական բույն չունեցող սոխակը որոշեց տեղավորվել ինչ-որ անտառում։ Այնուամենայնիվ, այդ անտառում ապրող թռչուններն ունեին իրերի մասին իրենց պատկերացումը և շուտով նրանք դուրս շպրտեցին սոխակին:

Երբ սոխակն անմխիթար վիճակում նստած էր փոշոտ ճամփեզրին, մեկ այլ սոխակ մոտեցավ նրան և հարցրեց, թե ինչու է այդքան տխուր։

- Ես փորձեցի բույնս շինել այլ թռչունների մեջ,- տխուր պատմեց առաջին սոխակը,- բայց նրանք հարձակվեցին ինձ վրա, սկսեցին ինձ կտցահարել և վտարել անտառից:

- Միգուցե դու պարծեցել ես, - պատասխանեց երկրորդ սոխակը, - Մի անգամ ես հայտնվել եմ այդ վիճակում։ Ես էլ էի տեղ փնտրում անտառում։ Անտառի թռչունները նույնպես հավաքվեցին և ինձ հարցրին, թե ինչ եմ անում և ինչու եմ երգում։

- Ինձ ևս նույն բաներն են հարցրել, - ասաց առաջին սոխակը:

- Իսկ ինչ ասացիր նրանց, - հարցրեց երկրորդ սոխակը։

- Ասացի, որ երգում եմ պարզապես այն պատճառով, որ չեմ կարող չերգել, - պատասխանեց առաջին սոխակը։

- Իսկ հետո ի՞նչ եղավ, - հարցրեց երկրորդ սոխակը։

- Ինչպես արդեն ասեցի, նրանք ցատկեցին ինձ վրա, - պատասխանեց երկրորդ սոխակը։

- Դու սխալ ես արտահայտվել։ Նրանք կարծել են, որ դու անվերահսկելի ես և կարող ես ստիպել նրանց նույն կերպ երգել: Նման դեպքում պատասխանիր, որ ուզում ես իրենց ուրախացնես քո երգեցողությամբ։ Նրանք ունակ են միայն այդ միտքը հասկանալ և այդ նպատակն ընդունել։

ԿՅԱՆՔԻ ԻՄԱՍՏԸ

- Ուսուցիչ, ո՞րն է կյանքի իմաստը, - հարցրեց աշակերտներից մեկը ուսուցչին։

- Ո՞ւմ կյանքի, - հարցրեց մի փոքր զարմացած ուսուցիչը։

- Ընդհանրապես։ մարդկային կյանքի, - պատասխանեց աշակերտը՝ մի փոքր մտածելով։

-Փորձեք կռահել, - պատասխանեց ուսուցիչը խորը շունչ քաշելուց հետո՝ դիմելով լսարանին։

- Միգուցե սե՞րը, - պատասխանեց աշակերտը։

- Վատ չի հնչում,- պատասխանեց ուսուցիչը, - բայց արդյո՞ք սերն իսկապես բավարար է, - մահվան մահճում մարդը մտածի, որ ինքն իզուր չի ապրել։

-Իմ կարծիքով կյանքի իմաստը այն է, որպեսզի քեզանից հետո որևէ հետք թողես, ինչպես դուք եք թողում, ուսուցիչ, - պատասխանեց երկրորդ աշակերտը։

– եթե ես քեզ ավելի վատ ճանաչեի, կարող էի քո ասածն որպես շողոքորթություն ընդունել․․․Ուզում ես ասել, որ մարդկանց մեծ մասն իզու՞ր է ապրում, - հարցրեց ժպիտով ուսուցիչը։

- Իսկ միգուցե կարիք չկա կյանքի իմաստ փնտրելու, կյանքի իմաստը հենց կյանքն է, - խոսեց երրորդ աշակերտը։

- Բացատրիր։ ինչո՞ւ ես այդպես մտածում, - հարցրեց ուսուցիչը։

- Ես կարծում եմ, որ այս հարցի դեպքում հնարավոր չէ գտնել վերջնական և ճշգրիտ պատասխան։ Այս հարցը մարդուն գցում է տարակուսանքի մեջ։ Ինչ պատասխանել էլ գտնես, կգտնվի մեկը, որը քեզ հետ չի համաձայնվի։ Այսպիսով, ամբողջ կյանքդ կանցնի կյանքի իմաստի որոնման մեջ...

- Այսինքն, ո՞րն է կյանքի իմաստը, - հարցրեց ժպտալով Ուսուցիչը։

- Ապրե՞լը, - հարցրեց խոսացող աշակերտը։

- Կարծում եմ ճիշտ ես, դա է պատախանը, - պատասխանեց ժպիտով ուսուցիչը և դասն ավարտվեց։

ԻՄ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ (ՇԱՐՈՒՆԱԿԵԼԻ․․․)

Մի օր կժպտամ, մի օր կտխրեմ, 

Բայց և արդյունքում կմնամ այնպես, ինչպիսին ես կամ, 

Թող ինձ պարսավեն, կամ խարազանեն, 

Հոգ չի այս կյանքում կմնամ այնպես ինչպիսին ես կամ,

Քանի որ որպես հարազատ ընկեր ճանաչում եմ ես հստակությանը, 

Հստակությունն է որ ստիպում է մեզ պարզ ճակատ լինել, 

Եվ կյանքին նայել հստակ աչքերով, 

Եվ մնալ այնպիսին, ինլպիսին մենք կանք։ 

***

 21 րդ դար, անճարակ մի դար, 

Բոլորի համար բարքեր անհամար, 

Մարդիկ շատ ազդված, ինչ որ տեղ տկար, 

Ամենուր կասեն 21 դար, 

Օգտագործում են անտեղի բառեր, 

Իրենց իսկ խոսքերն համարում ճառեր, 

Ասում են թե էս դարում մարդ ինչ որ տեղ

 պետք է որ ապրի և մարդավայել։ 

****

21 րդ դար, դու տհաս մի դար, 

Դար առանց սիրո, անսիրտ ու տկար, 

Դար խաբեության ու մեծ թալինի, 

Մարդուն կեղեքող մի մեծ դարանի:  

21 րդ դարն անկիթ է ու բիրտ, 

21 րդ դարում, ու՞ր է քո գիրդ, 

Այն թալանել են մանկլավիկները, 

Գրպաններն տանելով թալանի բեռը։ 

21 դար ամենուր կեղծիք ու բանբասանքներ, 

ամեն անկյունում իրենցից շատ գոհ մանր, ու միջին ու մեծ տականքներ, 

Ես զարմանում են միթե այս դարն կարող է լինել այնքան ատելի, 

Որ ցանկությունդ լինի, որ դառնաս քո իսկ ապագա գերեզանիդ դու գերի, 

Ես ատում Էն որակը որ տեսնում եմ ամենուր, 

Ես ատում մոլորակը, որ տխուր է ու անդուր, 

Ես ատում էս մեր դարը տեխնոյի մեջ թաթախված, 

Ես ատում եմ ճիշտը ստով մեկնաբանող երախները ժանգոտած։ 

Ես ատում եմ չարչի կանանց ու տղերքին ողորմելի, 

Ես ատում եմ որ մեր հայը իր մեծության դարձել է ագիտակցության դաժան մի գերի,  

Ես ատում են էն տականքին, որից Հայը տուժվում է, 

Ես ատում եմ որ մեր Ցեղը վնասվում է էս բեռից։

***

Մարդ ծնվում է  ու գնում է էս աշխարհից լուռ ու մենակ, 

Թեև կյանքում բնությունն է մեզ պարտադրում որ չմնանք մենք միայնակ, 

Ավաղ կյանքում դու ընտրել ես քո մենության ճանապարհը, 

Երիտասարդ ժամանակ չկարացար շարժել քո եսասեր սրտի քարը։ 

Դու մնացիր համառ մի ավանակ, ու կոտրեցիր սրտեր դու մեծ քանակ, 

Եվ հիմա դու զառամյալ ու ալեհեր, կյանքում չունես ոչ ընտանիք, ոչ էլ ընկեր, 

Դու անճարակ ման ես գալիս, ու ինքդ քեզ հարց ես տալիս կամ էլ լալիս,

Նեղվում ես դու ինքդ քեզնից, քեզ պարուրող մենությունից,  

Չես հասկանում ով կամ ինչն է քեզ նեղացրել։

Էսօր դու կաս, վաղը չկաս, 

Աստված գիտի թե ուր  կերթաս, 

Միգուցե դու ճամփվես դժոխք, եթե աստված լինի քո նկատմամբ շատ անողոք։ 

Բայց եթե քո նկատմամբ ցույց տրվի վեր երկնային վեհանձնություն, 

Միգուցե դու ճամփվես դրախտ ու քո հոգուն տրվի անվերջ անմահություն։ 

 

(ՍԶԱՐ) ԶԱՐՈՒՀԻ ՍԽՏՐՈՅԱՆ

ԱՌԵՎՏՐԻ ՈՒՂԻՆ

- Պրոֆեսոր, ասցեք ինձ։ Ի՞նչ անեմ։ Երբ գնում եմ հաճախորդի մոտ և խոսում եմ իմ ապրանքի մասին, վերջինս ընդհանրապես կարծում է, որ այն իրեն պետք չէ, - հարցնում է ուսանողը դասախոսից։

-Իսկ դա նրան իսկապես պե՞տք է, - հարցնում է դասախոսը։

-Այո, ես համոզված եմ դրանում: Շատ լավ ապրանք է, այն բոլորին է պետք:

- Ապացուցիր ինձ, որ ես դրա կարիքն ունեմ։

Եվ ուսանողը սկսեց խոսել իր ապրանքի մասին: Նա շատ երկար խոսեց։

- Այնուամենայնիվ, ես վստահ չեմ, որ ինձ պետք է այդ ապրանքը, - անտարբեր պատասխանեց դասխոսը։

Աշակերտը գնաց տուն և պատրաստվեց յոթ օր՝ իր ապրանքը ներկայացնելու համար։ Ի վերջո, նա եկավ դասախոսի մոտ և թույլտվություն խնդրեց, որպեսզի նորից ներկայացնի իր ապրանքը, սակայն այս անգամ ներկայացրեց շատ համառոտ։

- Այո, ինձ պետք է այդ ապրանքը, և ես այն կգնեմ քեզանից: Ահա, վերցրու փողը։ Բայց ո՞րն է ամենակարևոր բանը, որ սովորեցիր այդ մեկ շաբաթվա ընթացքում, - հարցրեց դասախոսը՝ ապրանքը գնելիս։

- Ես հասկացա, որ պետք է պատրաստվեմ, - պատախանեց ուսանողը։

- Դա առաջին դասն էր, որ քաղեցիր, իսկ երկրո՞րդը, - հարցրեց դասախոսը։

- Երկրորդը դասն այն է, որ պետք է համառոտ խոսեմ, - պատասխանեց ուսանողը։

- Իհարկե ճիշտ ես, որքան շատ պատրաստվես, այնքան համառոտ կկարողանաս ներկայացնել, - ամփոփեց երկխոսությունը դասախոսը։

ՀԱՆԳՍՏՈՒԹՅՈՒՆ ԳՏՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Մի անգամ մի մարդ, քաղաքի եռուզեռից հոգնած, որոշեց հոգեպես խաղաղվել: Այդ նպատակով նա որոշեց գտնել մի հանգիստ և խաղաղ տեղ, որտեղ կարող էր մեդիտացիայով զբաղվել և ոչինչ չէր կարող շեղել իր մտքերը, և գնաց անտառ։

Անտառում միայն մի պահ ամեն ինչ լուռ թվաց։ Մի քանի րոպե անց նա սկսեց լսել մորեխների ձայնը, թռչունների ծլվլոցը, ծառերի խշխշոցը և նմանատիպ այլ ձայներ։ Իրավիճակը մարդուն չգոհացրեց և նա որոշեց գտնել ավելի հանգիստ տեղ։

Մի քանի օր անց նա գտավ մի քարանձավ, սակայն սա էլ իրեն չգոհացրեց, քանի որ այնտեղ լսելի դարձան ջրի կաթոցները, որոնք կաթում էին քարանձավում։ Որքան լուռ էր քարանձավը, այնքան լսելի էին դառնում այդ կաթոցները, և մարդն ավելի նյարդայնացավ։

Հետո որոշեց գնալ իր տուն, որտեղ կառուցել էր սենյակ՝ հատուկ ձայնամեկուսացմամբ։ Վերջապես նա նստեց տան մեջտեղում, սակայն իր համար լսելի դարձավ նույնիսկ ձեռքի ժամացույցի սլաքների թկթկոցը։ Զայրացած նա հանեց ձեռքի ժամացույցը և,շպրտելով դեպի պատը, ջարդեց այն։

Ահա եկավ մի պահ, որ ուշադրությունը շեղող ոչինչ չմնաց։ Խորը շունչ քաշեց, սակայն այս անգամ սկսեց լսել կրծքավանդակում ուժեղ բաբախող իր սրտի զարկերը։

Բարոյախրատականը՝

Հոգու խաղաղությունը կախված չէ արտաքին հանգամանքներից։ Բոլոր խնդիրները և լուծումները գտնվում են մարդու ներսում: Երբ հասկանում եք դա, սկսում եք ինքնաբերաբար հոգևոր խաղաղություն ձեռք բերել:

ԱՆՍԱՆՁ ՁԻՆ

Մի ժամանակ ապրում էր մի թագավոր, որն ուներ գեղեցիկ, բայց վայրի ձի։ Ոչ ոք չէր կարողանում ձիուն սանձել: Թագավորը հայտարարեց, որ կպարգևատրի նրան, ով կսանձի իր ձիուն։ Շատ մարդիկ, պարգևատրման մասին լսելով, փորձեցին սանձել դրան: Մարդիկ կռիվ տվեցին ձիու հետ՝ իրենց ողջ ուժերը գործադրելով, բայց ոչ ոք այդքան ուժ չունեցավ, որ հաղթեր ձիուն։ Նույնիսկ նրանցից ամենաուժեղին ձին տապալեց գետնին: Հոգնած ու հիասթափված մարդիկ նահանջեցին։

Անցավ որոշ ժամանակ, և մի օր թագավորը տեսավ, որ ձին ենթարկվում է մեկ այլ մարդու հրամաններին։ Թագավորը զարմացավ և ուզեց իմանալ, թե ինչպես այդ մարդը հաջողության հասավ, որտեղ շատերը ձախողվեցին: Վերջինս պատասխանեց.

- Կռվելու փոխարեն ես թույլ տվեցի Ձեր ձիուն ազատ ցատկել այնքան, որքան ուզում է։ Ի վերջո, նա հոգնեց և սկսեց հնազանդվել։ Դրանից հետո դժվար չէր ձիու հետ ընկերանալն ու սանձելը։

Նույն բանը կատարվում է, երբ մենք փորձում ենք կառավարել մեր սեփական ուղեղը։ Երբ փորձում ենք պայքարել մեր մտքերի դեմ, մենք չենք կարողանում կառավարել դրանք։ Ուղեղը դառնում է կառավարելի, երբ թույլ ենք տալիս, որ մեր մտքերն ազատ թափառեն մեր ուղեղում և պարզապես դիտում ենք դրանց ընթացքը։ Արդյունքում դրանք չեն կարողանում կառավարել մեր ուղեղը։

ԴՈՒՔ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏՈՒԿ ԵՔ

Մի անգամ թագավորը եկավ այգի և տեսավ թոշնող ու չորացող ծառեր, թփեր ու ծաղիկներ։ Թագավորը սկսեց հարցնել, թե ինչ է կատարվում այգում։

- Ես չորանում եմ, քանի որ չեմ կարողանում բարձրահասակ լինել սոճու պես, - ասաց կաղնու ծառը թագավորին։

- Ես չորանում եմ, քանի որ չեմ կարողանում որթատնկի պես խաղող տալ, - խոսեց սոճին։

- Ես չորանում եմ, քանի որ չեմ կարողանում վարդի պես ծաղկել, - արտահայտվեց որթատունկը։

Շուտով թագավորը գտավ մի բույսի, որը գեղեցիկ ձևով ծաղկում էր։

- Ես այնպիսին եմ, ինչպիսին կամ։ Երբ տնկեցիք ինձ, ուզում էիք ուրախանալ իմ տեսքով: Եթե կաղնու ծառ, խաղող կամ վարդ ուզենայիք տեսնել իմ փոխարեն, կտնկեիք նրանց։ Ուստի կարծում եմ, որ չեմ կարող լինել այն, ինչ չկամ։ Պարզապես փորձում եմ զարգացնել իմ լավագույն որակական հատկանիշները։

Բարոյախրատականը՝

Դուք ծնվում եք, որովհետև ձեր ծնվելու կարիքն առաջանում է, հակառակ դեպքում մեկ ուրիշը կծնվեր ձեր փոխարեն։ Ամեն մարդ առանձնահատուկ է և էական նշանակություն ունի ու ծնված է իր հատուկ առաքելությամբ։

ԴՐՈՆԱՆ ՈՒ ԱՐՋՈՒՆԱՆ

Դրոնա անունով նետաձգության վարպետը սովորեցնում էր իր աշակերտներին նետահարել: Նա թիրախը կախեց ծառից և աշակերտներից յուրաքանչյուրին հարցրեց, թե ինչ են նրանք տեսնում:

- Ես տեսնում եմ ծառ և թիրախ, - պատասխանեց առաջին աշակերտը։

- Ես տեսնում եմ ծառ, ծագող արև, երկնքի թռչուններ..., - ասաց երկրորդ աշակերտը։

Մյուս աշակերտները ևս նմանատիպ պատասխաններ տվեցին։ Հետո Դրոնան մոտեցավ իր լավագույն աշակերտ Արջունային։

- Իսկ դու ի՞նչ ես տեսնում, - հարցրեց նա վերջինիս։

- Ես ոչինչ չեմ տեսնում, բացի թիրախից, - պատասխանեց Արջունան։

- Միայն այսպիսի մարդը կարող է դառնալ հաջողակ նետաձիգ, - ասաց նետաձգության վարպետը՝ դիմելով մնացած աշակերտներին։

Ի՞ՆՉ ԵՔ ՏԵՍՆՈՒՄ

Մի օր Ուսուցիչն աշակերտներից ցույց տվեց մի դատարկ թուղթ, որի մեջտեղում կար սև կետ և հարցրեց, թե ինչ են տեսնում։

- Կետ, - ասաց առաջին աշակերտը։

- Սև կետը, - ասաց երկրորդ աշակերտը։

- Շատ սև կետ, - ասաց երրորդ աշակերտը։

- Դուք բոլորդ նկատեցիք միայն սև կետը, սակայն անտեսեցիք թղթի սպիտակ գույնը։ Ահա ինչպես ենք, կենտրոնանալով մանրուքների վրա, բաց թողնում տեսադաշտից համընդհանուր պատկերը։

ՍԱՄՈՒՐԱՅՆ ՈՒ ԹԻՐԱԽԸ

 Մի երիտասարդ սամուրայ կանգնած էր՝ ձեռքին բռնած մի քանի նետ ու աղեղ և չափում էր մինչև թիրախը եղած հեռավորությունը։

- Դուք չեք սովորի, թե ինչպես ճիշտ կրակել, եթե հույսը դնեք ձեր վրիպումներն ուղղելու վրա: Ճակատամարտում հազիվ թե նման հնարավորություն ունենաք։ Սովորեք հենց առաջին անգամից էլ հարվածել նշանակետին մտապահելով, որ դուք ունենք միայն մեկ նետ՝ միայն մեկ հնարավորություն։ Կյանքում ևս ոչ մի գործ մի հետաձգեք, քանի որ հույս չունենաք, որ հետո ինչ-որ բան շտկելու հնարավորություն կընձեռնվի, - խորհուրդ տվեց սամուրային նրա կողքով անցնող իմաստուն վանականը։

ԱՌԱԿ ԹԻԹԵՌԻ ՄԱՍԻՆ

Թիթեռը նստեց բազմամյա հապալասի վրա և սկսեց հիանալ իր շրջապատում գտնվող ամեն ինչով։

- Արևն այնքան բարի է և գեղեցիկ: Ցողի հետ ոչ մի գոհար չի կարող համեմատվել: Ի՜նչ կանաչ է մարգագետինը։ Ի՜նչ կապույտ է երկինքը։ Իսկ օդն ինչ մաքուր է և թարմ, նույնիսկ բառեր չեմ գտնում շրջակա միջավայրը բնութագրելու համար։ Միայն շնորհակալ եմ նրա համար, որ այս ամենը տեսնում եմ, - բարձրաձայնեց հիացմունքով և երախտիքի զգացումով լի թիթեռը։

- Ես այսքան տարի ապրում եմ այստեղ և ոչինչ չեմ նկատում, - մտածեց հապալասը և նայելով թիթեռին, ասաց, - ոչինչ այս ամենը վաղվանից քեզ համար սովորական կդառնա։

- Ես վաղը չեմ լինի, - տխուր պատասխանեց թիթեռը՝ ընդմիշտ փակելով իր աչքերը: Եվ հապալասը եկավ այն մտքին, որ գրեթե հարյուր տարի անտեսել է այն, ինչ ամենակարևորն է․ նա չի գնահատել այն ամենը, ինչ թիթեռը կարողացավ գնահատել իրեն տրված մեկ օրում։

Բարոյախրատականը՝

Գնահատեք, շնորհակալ եղեք և գոհացեք այն ամենով, ինչ այս պահին ունեք, հետո կարող է ուշ լինել։

ՄՈՐ ՄԱՍԻՆ

Մի անգամ հղի կնոջ որովայնում մեծանում էին երկու սաղմ։ Սաղմերից մեկը լավատես էր, մյուսը՝ վատատեսը։

- Լսիր, իսկ դու հավատու՞մ ես, որ ծննդաբերությունից հետո կյանք կա, - մի օր հարցրեց վատատեսը լավատեսին։

- Իհարկե, ես հավատում եմ , որ ծննդաբերությունից հետո կյանք կա: Կյանքը ծննդաբերությունից հետո շարունակվում է։ Մենք այստեղ ենք միայն այն պատճառով, որպեսզի մեծանանք, բավականաչափ ուժեղանանք և պատրաստ լինենք ծննդաբերությունից հետո մեզ սպասվող կյանքին,- պատասխանեց լավատեսը։

- Այդ ամենը հիմարություն է, ծննդաբերությունից հետո մեզ ոչ մի կյանք էլ չի սպասվում, իրականում ծննդաբերությունից հետո կյանք չկա։ Դու պատկերացնո՞ւմ ես, թե մեզ ինչ կյանք է սպասում, - հարցրեց վատատեսը։

- Հաստատ չգիտեմ, բայց ավելի լուսավոր է լինելու, քան այստեղ: Միգուցե բերանով ուտենք ու վազենք ու..., - պատասխանեց լավատեսը։

- Կատարյալ անհեթեթություն է: Ընդհանրապես անհնար է կլինի վազելը, իսկ բերանով ուտելը հիմար ենթադրություն է։ Մենք ունենք պորտալար, որը կերակրում է մեզ։ Ինչպես կարել է պատկերացնել կյանքն առանց պորտալարի։ Բայց նկատե՞լ ես, որ մեզ մոտ պորտալարը գնալով կարճանում է, - ընդհատեց վատատեսը։

- Ոչ, հնարավոր է: Պարզապես մեզ շրջապատող աշխարհն ամբողջությամբ կտարբերվի, չի լինի նույնը, ինչին մենք սովոր ենք, - պատասխանեց լավատեսը։

- Բայց ոչ ոք ծննդաբերությունից հետո չի վերադարձել: Բոլորը գիտեն, որ կյանքն ավարտվում է ծննդաբերությամբ: Ընդհանրապես կյանքն անցնում է մթության և տառապանքի մեջ, - խոսեց վատատեսը։

- Ես հստակ չգիտեմ, թե ինչպիսին կլինի կյանքը ծննդաբերությունից հետո: Բայց մենք վերջապես կտեսնենք մեր մայրիկին, և նա հոգ կտանի մեր մասին, - ասաց լավատեսը։

- Տեսնե՞լ մայրիկի՞ն։ Դու հավատո՞ւմ ես մայրիկի գոյությանը։ Իսկ այդ դեպքում որտե՞ղ է նա, - քմծիծաղ տալով հարցրեց վատատեսը։

- Մենք ապրում ենք մայրիկի մեջ։ Առանց նրա մենք չէինք գոյատևի, - պատասխանեց լավատեսը։

- Հիմարություն ես խոսում։ Ես նրանից ոչ մի կտոր չեմ տեսել։ Ինձ համար պարզ է, որ նա գոյություն չունի, - արձագանքեց վատատեսը։

- Հանգիստ վիճակում մենք կարող ենք լսել, թե ինչպես է նա երգում կամ զգալ, թե ինչպես է նա շոյում մեր աշխարհը: Եվ ես համոզված եմ, որ մեր իրական կյանքը ծննդաբերությունից հետո շարունակվելու է, - պատասխանեց վստահությամբ լավատեսը։

ԱՂՔԱՏՆ ՈՒ ԵՐՋԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆԸ

Մի երեկո աղքատը վերադառնում էր տուն։ Ճանապարհին սկսեց հայհոյել ճակատարին և դժգոհել։

- Երջանկություն… Ո՞ւր է, Երջանկությունը: Անիծվի երջանկությունը, - բացականչեց աղքատը։

Ճակատագիրն ուզեց, որ Երջանկությունը արձագանքի ու լսի աղքատի բողոքն ու ողբը։ Եվ երբ աղքատն արտասանեց այդ խոսքերը, Երջանկությունը բռնեց նրա ձեռքից և ասաց.

- Ինձ հետ արի։ Մի վախեցեք։ Ես քո երջանկությունն եմ:

Այդ ասելով երջանկությունը նրան օդ բարձրացրեց և տարավ հեռու մի տեղ, ապա իջեցրեց նրան մի քարանձավի մուտքի մոտ և ասաց.

-Այստեղ՝ քարանձավում թաքնված են աշխարհի բոլոր գանձերը։ Իջիր ու վերցրու այնքան, որքան ուզում ես։ Սակայն վերցրու այնքան, որքան կարող ես տուն տանել։ Ճանապարհը դժվար է լինելու ու քարքարոտ և դու մենակով պետք է այդ բեռը տեղ հասցնես: Եթե բեռը գցես գետնին, այն կկորի։ Խոհեմ եղիր ու ագահություն չցուցաբերես, - ասաց երջանկությունն ու անհետացավ:

Աղքատը մտավ քարանձավ և տեսավ բազմաթիվ գանձեր ու թանկարժեք քարեր։ Նա սկսեց դրանք լցնել իր պարկը։ Մեկ ժամ անց նա, ծանր բեռն ուսերին բարձած, դուրս եկավ քարանձավից։ Մի քանի քայլ անելուց հետո աղքատը զգաց սարսափելի հոգնածություն, քրտինքը սկսեց հոսել ամբողջ մարմնով մեկ։ Նրա ուժերը կարծես սպառվեցին։

<<Իսկ եթե ես պայուսակը դնեմ գետնին և մի փոքր հանգստանամ: Կկարողանամ տուն հասցնել>>, - մտածեց աղքատը և այդպես էլ արեց։

Սակայն երբ մոտեցավ տուն, պարկն անհետացավ։ Նա նայեց շուրջը, սկսեց բղավել ու լաց լինել՝ անիծելով իր դժբախտ ճակատագիրը։ Այդ պահին կրկին հայտնվեց Երջանկությունը և զայրացած նայելով վերջինիս ասաց.

- Դու մեղավոր ես քո երջանկության առաջ։ Դու ագահի պես քեզ պահեցիր և կրեցիր ավելի շատ հարստության բեռ, քան կարող էիր տանել և արդյունքում կորցրեցիր ամեն ինչ։

ԴԱՏԱՐԿ ՆԱՎԱԿԸ

- Երբ երիտասարդ էի, սիրում էի նավարկել լճի վրա և ժամերով մնալ այնտեղ։ Մի օր փակ աչքերով նավակի մեջ նստած մեդիտացիա էի անում։ Գեղեցիկ գիշեր էր։ Սակայն այդ պահին ինչ-որ մի ուրիշ նավակ մոտեցավ և հարվածեց իմ նավակին: Հարվածն այնքան ուժեղ էր, որ ես ընկա ջրի մեջ։ Զայրացա, լողալով մոտեցա անծանոթ նավակին և ուզեցի հայհոյել նավակի տիրոջը, սակայն այն դատարկ էր։ Չկար մեկը, որի վրա կարողանայի թափել բարկությունս, այդ իսկ պատճառով ետ վերադարձա, նստեցի նավակիս մեջ և սկսեցի կողքից դիտարկել իմ հոգեվիճակը։ Այդ գիշեր ես ինձ ավելի լավ սկսեցի հասկանալ։ Այդ օրվանից սկսաց, երբ ինչ- որ մեկը փորձում է ինձ բարկացնել, ես միշտ մտածում եմ, որ վերջինս դատարկ նավակ է և հանգստություն եմ գտնում իմ մեջ, - պատմում էր Լին Չինը։

ՓԻՂԸ ՄՈՒԹ ՍԵՆՅԱԿՈՒՄ

Հնդիկ ռաջան փադիշահին ուղարկեց, որպես ընծա, մի փիղ։ Քանի որ փղին ոչ ոք չէր տեսել, ռաջան որոշեց կատակել։ Նա փղին տարավ մութ սենյակ և առաջարկեց փադիշահին իր իմաստուն խորհրդականներին հերթով ուղարկել՝ փղին շոշափելու և իրենց կարծիքը հայտնելու համար։

- Մեծն փադիշահ, փիղ չէ, այլ մի մեծ ծառ է, - մեկնաբանեց իր շոշափածն առաջին խորհրդականը։

- Ո՛չ, մեծն փադիշահ, քեզ սխալ տեղեկատվություն են տվել։ Փիղն ավելի շուտ մի մեծ գալարվող օձ է, - ասաց երկրորդ խորհրդականը։

- Փադիշահ, ինչպես կարող են այդ խաբեբաները Ձեր մոտ ծառայության մեջ լինել։ Փիղ չէ, բարակ պարան է, - պնդեց երրորդ խորհրդականը։

- փիղ չէ, հարթ ու լայն արմավենու տերև է, - խոսեց չորրորդը։

- Այն նման է, մեծ ու երկար կորավուն ոսկորի,- մեկնաբանեց հինգերորդը։

Փադիշահը շփոթության մեջ ընկավ։

Երբ ռաջան փղին դուրս բերեց մթությունից, միայն ադ ժամանակ բոլորը հասկացան, որ ամեն մեկն իր զգացածն է մեկնաբանել․ մեկը զգացել է փղի ոտքը, մյուսը՝ կնճիթը, մեկ ուրիշը՝ պոչը և այդպես շարունակ: Յուրաքանչյուրը ստացել էր փղին վերաբերող տեղեկատվություն, սակայն՝ մասնակիորեն, բայց ոչ ամբողջությամբ։

Բարոյախրատականը՝

Արտահայտվեք միայն այն դեպքում, երբ Ձեզ հայտնի է տեղեկատվությունն ամբողջությամբ, հակառակ դեպքում մեծանում է սխալվելու հավանականությունը։

ԲԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Իմաստուն Տակուանն ուներ բազմաթիվ հետևորդներ։ Նրանցից մեկը մի տարօրինակ ծերունի էր, որի անունը ոչ ոք չի հիշում։ Մի օր ծերունին իր ծառային ուղարկեց Տակուանի մոտ, որպեսզի նա վերջինիս հրավիրի իր տուն ճաշկերույթի։

- Որքան էլ համեստ լինի իմ սեղանը, ես ուզում եմ Տակուանին գարիով եփած բրինձ հյուրասիրեմ, - ասաց ծերունին ծառային:

Տակուանը սիրով ընդունեց այդ հրավերը և գնաց ծերունու մոտ։ Այնտեղ նրան առաջարկեցին եփած բրնձով և գարիով կերակուրով լի մեծ ափսե, որի մեջ ոչ մի համեմունք չկար։ Սեղանին նույնիսկ կերակուրի հետ մատուցվող աղի և թթու ուտեստներ չկային։

<<Լավ կլիներ, որ բրինձը մի փոքր աղի լիներ>>, - մտածեց Տակուան, որը սովորաբար համեստությունն էր գնահատում։ Ծերունին հանգիստ նստած էր Տակուանի դիմաց և սպասում էր ճաշի ավարտին։ Երբ մաստունը կշտացավ, վեր կացավ և շարժվեց դեպի դուռը, ծերունին կանգնացրեց վերջինիս և հարցրեց․

- Տակուան, ես քեզ գարի ու բրինձ հյուրասիրեցի, իսկ դու գնում ես առանց շնորհակալություն հայտնելու: Արդյո՞ք այդ քայլդ, որպես վանական, ճիշտ ես համարում։

- Դուք ինձ հրավիրեցիք ճաշակերույթի, այլ ոչ թե՝ շնորհակալություն հայտնելու, - առանց վարանելու պատասխանեց Տակուանը և արագ դուրս եկավ տնից։

Այդ պատասխանը խոցեց ծերունուն, և նա որոշեց, որ Տակուանին ևս պետք է տեղը դնի։ Մի օր ծերունին կրկին մտածում էր այդ մասին, երբ Տակուան վազեց իր տուն և բացականչեց․

- Փողոցում հորդառատ անձրև է տեղում։ Խնդրում եմ ինձ հովանոց և անձրևային կոշիկներ տվեք: Ծերունին ուրախացավ ստեղծված հնարավորությունից և քաղաքավարի կերպով հանձնեց այն իրերը, որոնք պահաջվում էին անձրևի տակ չընկելու համար։ Ծերունին վստահ էր, որ այս անգամ Տակուանը անպայման շնորհակալություն կհայտնի։ Սակայն Տակուան արագ դուրս եկավ տնից։ Մի փոքր անց նա ուղարկեց իր աշակերտին, որը ծերունուն վերադարձրեց Տակուանի կողմից վերցված իրերը: Աշակերտը Տակուանի պես շնորհակալություն չհայտնեց, այլ միայն թողեց իրերը և հեռացավ։

Մի քանի օր անց Տակուանն ու ծերունին թեյ խմելու պատրվակով հանդիպեցին։ Ծերունին որոշեց, որ քննարկման համար պատեհ ժամանակ է և հարցրեց.

- Անձրև գալու օրը ձախողակ օր էր, այդպես չէ՞։

- Այո, անհաջող օր էր: Հուսով եմ, որ վանականը վերադարձրել է ձեր հովանոցն ու կոշիկները:

- Իհարկե, վերադարձրել է։ Այդ արարքը շատ բարի էր նրա կողմից,- ասաց ծերունին՝ դառնորեն նկատելով, որ ինքն ակամա շնորհակալություն հայտնեց Տակուանին։ Տակուանը, որը նստած էր ծերունու դիմաց, ժպտաց։ Ծերունին այլևս չկարողացավ զսպել իրեն և ասաց.

- Տակուան, դու դաստիարակության պակաս ունես: Դու կարող էիր գոնե ինձ <<շնորհակալություն>> հայտնել:

- Եթե ես շնորհակալություն հայտնեմ, դրանով իսկ կվճարեմ իմ պարտքը։ Ես միշտ շնորհակալություն եմ հայտնում Ձեզ իմ մտքում և երբեք չեմ մոռանում Ձեր արած բարությունը: Եթե մարդ ակնկալում է երախտագիտություն բարության դիմաց, ապա իր արածը չի կարող բարի գործ համարվել։ Պետք չէ ակնկալել, որ, ուրախացնելով ուրիշին, պետք է ստանաք երախտագիտություն: Ձեր հաճույքի առարկան պետք է լինի Ձեր կողմից արված լավ գործը, այլ ոչ թե դրա դիմաց տրվող վարձատրությունը։ Մարդը ինքնախաբեության է մատնվում, երբ բարություն անում է ունայնությունից և ինքնագոհությունից դրդված։ Միայն իրական օգնության ցանկությունն է, որ Ձեզ երբեք չի հիասթափեցնի և այլ կերպով ետ կվերադառնա։